Wat is CBAM?

CBAM is een klimaatmaatregel van de EU die ervoor zorgt dat voor de CO₂-uitstoot bij de productie van bepaalde koolstofintensieve goederen een prijs wordt betaald, ook als die goederen van buiten de EU worden geïmporteerd. Concreet moeten importeurs van onder CBAM vallende producten een CO₂-heffing betalen die gelijkstaat aan de emissiekosten die een EU-producent zou hebben gehad. Dit creëert een gelijk speelveld tussen Europese en niet-Europese producenten en voorkomt zogeheten koolstoflekkage (het verschuiven van productie naar landen met minder strenge klimaatregels).

‍

CBAM is onderdeel van het EU-Fit for 55-klimaatpakket en draagt bij aan de doelstelling om de CO₂-uitstoot in 2030 met minstens 55% te reduceren ten opzichte van 1990. De regeling geldt in eerste instantie voor een aantal CO₂-intensieve sectoren, namelijk: ijzer en staal, aluminium, cement, , kunstmest etc.

‍

Hoe werkt CBAM en wat verandert er per 2026?

CBAM ging op 1 oktober 2023 van start met een overgangsfase die loopt tot eind 2025. Tijdens deze overgangsperiode geldt alleen een rapportageplicht: importeurs van CBAM-goederen moeten per kwartaal rapporteren over de hoeveelheid ingevoerde goederen en de bijbehorende CO₂-uitstoot. Er hoeft in deze fase nog niet betaald te worden voor die uitstoot, het doel is dat bedrijven en autoriteiten vertrouwd raken met de methode en gegevens verzamelen. Veel bedrijven lopen op dit moment echter al achter met deze rapportages, volgens schattingen voldoen slechts 18.000 van de ca. 70.000 betrokken bedrijven momenteel aan de rapportage-eisen, wat duidt op een groot voorbereidingsgat.

Op 1 januari 2026 begint de definitieve fase van CBAM. Vanaf dat moment gelden de inhoudelijke verplichtingen en moeten importeurs daadwerkelijk betalen voor de uitstoot van hun ingevoerde goederen. De belangrijkste wijzigingen en verplichtingen per 2026 zijn onder andere:

• Autorisatie als CBAM-aangever: bedrijven die onder CBAM vallen (zie ook de 50-tons drempel hieronder) moeten zich registreren als ‘erkende CBAM-aangever’ om vanaf 2026 nog CBAM-goederen te mogen importeren. U dient hiervoor tijdig een aanvraag in te dienen bij uw nationale autoriteit. In Nederland verloopt dit via de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) in samenwerking met de Douane. Zonder deze toelating mogen CBAM-goederen niet langer de EU binnenkomen. Deze vergunningsprocedure kost tijd en bedrijven die te laat aanvragen riskeren dat ze per januari 2026 geen goederen meer kunnen invoeren.
• Drempel van 50 ton: kleinschalige importeurs worden ontzien door een de-minimis-grens. Importeert uw bedrijf minder dan 50 ton aan CBAM-goederen per jaar, dan valt u buiten de CBAM-regels. Bij meer dan 50 ton per jaar valt u wél onder CBAM en geldt zowel de rapportageplicht als de verplichting tot het aanvragen van de CBAM-vergunning en het voldoen van heffingen. Het is dus cruciaal om uw importvolumes te kennen. Veel midden- en grootbedrijven passeren deze drempel al snel, gezien 50 ton staal of cement in industriële termen niet bijzonder veel is.
• Aankoop en inlevering van emissiecertificaten: voor alle import in 2026 en daarna moeten importeurs CBAM-certificaten kopen en later inleveren, overeenkomend met de hoeveelheid CO₂-uitstoot van de productie van die goederen. Eén certificaat staat voor één ton CO₂. De prijs van deze certificaten is direct gekoppeld aan de prijs van EU-ETS emissierechten. Importeurs declareren jaarlijks de uitstoot van hun ingevoerde goederen en moeten uiterlijk op 31 mei van het opvolgende jaar voldoende certificaten inleveren om deze uitstoot te dekken. Concreet betekent dit dat voor alle CBAM-importen in 2026 vóór 31 mei 2027 de bijbehorende certificaten moeten worden ingediend.
• Geaccrediteerde verificatie: de gerapporteerde uitstootgegevens moeten geverifieerd worden door een onafhankelijke, geaccrediteerde verificateur volgens EU-methodologie Gebrek aan betrouwbare data is een groot risico, als u geen emissiecijfers van uw leverancier kunt krijgen, moet u werken met door de EU vastgestelde standaardemissiewaarden die opzettelijk aan de hoge kant zijn. Onvoorbereide importeurs betalen daardoor waarschijnlijk méér, omdat de standaardwaarden uitgaan van maximale uitstoot. Tijdig gedetailleerde gegevens verzamelen kan uw toekomstige heffing aanzienlijk verlagen.
• Frequentie en verdere verplichtingen: vanaf 2027 moeten importeurs elk kwartaal aantonen dat ze voldoende certificaten in bezit hebben (in een speciaal CBAM-register) om de lopende verplichtingen te dekken. De CBAM-verplichtingen zullen bovendien jaarlijks strenger worden naarmate gratis ETS-emissierechten voor EU-producenten worden afgebouwd. Het aandeel van de uitstoot waarvoor importeurs via CBAM moeten betalen begint in 2026 relatief klein (ca. 2,5%) en groeit geleidelijk naar 100% in 2034. Dit betekent dat de financiële impact voor bedrijven de komende jaren sterk zal toenemen.
  

Waarom moeten bedrijven nu haast maken?

• Zonder vergunning geen import: zoals genoemd, moet uw bedrijf vóór 2026 de status van erkend CBAM-aangever rond hebben. Heeft u die vergunning op 1 januari 2026 niet, dan mogen uw goederen simpelweg de grens niet over. Hoewel er recentelijk enige versoepeling is aangekondigd om begin 2026 geen handel stil te laten vallen (onder bepaalde voorwaarden mogen zendingen pendant de afhandeling van uw aanvraag doorgaan), is dit een tijdelijke coulance. U wilt niet afhankelijk zijn van een noodregeling, tijdig autorisatie verkrijgen is cruciaal. Rekening houdend met doorlooptijden, is de absolute deadline nu.
• Voorkom boetes en financiële risico’s: vanaf 2026 zullen toezichthouders streng gaan handhaven. Bedrijven die niet aan CBAM-verplichtingen voldoen, riskeren aanzienlijke boetes. Naast boetes kunnen er naheffingen komen voor onbetaalde certificaten, en eventuele importverboden totdat u voldoet. Dit zijn risico’s die u zich niet kunt permitteren, zowel financieel als qua reputatie.
• Complexe voorbereiding kost tijd: CBAM-compliance is veelomvattend. U moet interne processen opzetten voor dataverzameling (CO₂-voetafdrukken per leverancier/product), nieuwe administratieve rapportages invoeren, contracten met leveranciers mogelijk herzien (wie draagt de kosten, hoe krijgt u benodigde gegevens), en financiële middelen reserveren voor de aankoop van certificaten. Ook moet er binnen uw organisatie duidelijk eigenaarschap komen, wie is verantwoordelijk voor CBAM-naleving? Dergelijke veranderingen implementeren vergt maanden voorbereiding en afstemming tussen verschillende afdelingen (inkoop, logistiek, sustainability, finance, etc.). Wie nu pas begint, moet rekening houden met een steile leercurve in korte tijd.
• Voorsprong voor early movers: bedrijven die wel tijdig zijn begonnen, zullen concurrentievoordeel hebben. Zij hebben hun keten wellicht al verduurzaamd of emissiedata op orde, waardoor hun CBAM-heffing lager uitvalt of doorberekend kan worden zonder verlies van klanten. Wie nu investeert in voorbereiding, staat straks sterker en voorkomt verstoringen in de supply chain. Bovendien toont u aan klanten en investeerders dat uw bedrijf proactief omgaat met klimaatregelgeving.
  

Hoe bereidt u zich voor op CBAM?

Gegeven de urgentie is het verstandig direct een actieplan op te stellen. Enkele stappen die uw bedrijf nu kan nemen:

• Breng impact in kaart: onderzoek of uw importstromen onder CBAM vallen. Identificeer de producten en hoeveelheden (tonnage) en bereken indicatief wat de CO₂-uitstoot en bijbehorende kosten zouden zijn. Zo weet u waar de grootste financiële en operationele impact zit.
• Vraag de CBAM-vergunning aan: heeft u dit nog niet gedaan en importeert u >50 ton aan CBAM-goederen per jaar, dien onmiddellijk de aanvraag in bij de bevoegde autoriteit. In Nederland kan dit via het online CBAM-register van de NEa. Controleer of u aan de voorwaarden voldoet (bijvoorbeeld geen ernstige overtredingen van douanewetgeving, voldoende kredietwaardigheid) zodat de aanvraag niet onnodig vertraging oploopt. Een afwijzing betekent dat u het hele proces moet herstarten.
• Organiseer intern voor CBAM: richt een multidisciplinair team of ten minste een verantwoordelijke aan die CBAM-implementatie coördineert. Betrek afdelingen zoals inkoop (voor leveranciersdata), logistiek, compliance, milieu/duurzaamheid en finance. Stel interne procedures op voor de kwartaalrapportages en jaarlijkse aangiftes. Zorg dat u toegang heeft tot het CBAM-IT-systeem (het register) en dat u weet hoe u data moet uploaden en certificaten kunt aanschaffen.
• Verzamel emissiegegevens van leveranciers: neem contact op met uw buitenlandse leveranciers/producers van CBAM-goederen en bespreek de nieuwe eisen. Zij zullen mogelijk moeten helpen door productie-emissiecijfers aan te leveren volgens de EU-methodiek. Begin hier vroeg mee, het opvragen en verifiëren van deze data kan veel tijd kosten, vooral als het om leveranciers buiten Europa gaat. Als een leverancier niet bereid of in staat is data te leveren, overweeg alternatieven of bereid u voor op het toepassen van EU-standaardwaarden (en ga na hoeveel hoger de kosten dan zouden zijn).
• Financiële planning: bereid uw budgettering en pricing voor op de extra kosten. Vanaf 2026 zult u voor elke ton CO₂ in de importketen moeten betalen (minus eventuele buitenlandse carbonkosten). Reken verschillende scenario’s door, bijvoorbeeld een CO₂-prijs van €80, €100 of zelfs hoger per ton richting 2030. Denk na of en hoe u deze kosten gaat doorberekenen aan klanten of compenseren door efficiëntere processen. Houd er rekening mee dat tegen 2030 de jaarlijkse CBAM-kosten voor EU-importeurs gezamenlijk in de miljarden kunnen lopen. Het is dus geen marginaal effect.
• Blijf op de hoogte en schakel hulp in waar nodig: De regels rondom CBAM evolueren nog, zo zijn er in 2025 vereenvoudigingen en uitzonderingen voorgesteld om het systeem werkbaar te houden voor bedrijven Volg het nieuws en updates van de Europese Commissie en uw brancheorganisaties. Als dit onderwerp nieuw of complex voor u is, overweeg dan advies in te winnen.
  

De invoering van CBAM markeert een belangrijke verandering in het handelsklimaat: milieuvoetafdrukken krijgen een directe financiële waarde aan de grens. Voor bedrijven die hier nog niet op voorbereid zijn, is uitstel geen optie meer.De deadline van 1 januari 2026 betekent dat nú handelen vereist is om te voorkomen dat uw import stilvalt of dat u voor onverwachte kosten komt te staan. Tegelijk biedt proactieve naleving kansen, wie zijn emissies vermindert en compliance op orde heeft, versterkt zijn marktpositie in een CO₂-bewuste economie.

Wilt u meer weten over wat CBAM specifiek voor úw bedrijf betekent of hulp bij een versneld actieplan? Neem dan vandaag nog contact op met Hulsman & Partners. Onze experts ondersteunen bedrijven in uiteenlopende sectoren bij het navigeren van deze nieuwe regelgeving. We helpen u graag om tijdig te voldoen aan alle CBAM-eisen, zodat uw bedrijfsactiviteiten ongestoord en toekomstbestendig blijven.

‍